Ondermijnende criminaliteit

Hoe criminelen te werk gaan
Een definitie geven van ondermijning is lastig, want ondermijning is een gevolg van veel verschillende vormen van criminaliteit, waarbij de grenzen tussen de bovenwereld (de ‘gewone’ maatschappij) en de onderwereld (criminelen) vervagen. Criminelen richten voor hun activiteiten bedrijven op, vragen vergunningen aan en huren en kopen panden. Hiervoor hebben ze in de ‘bovenwereld’ medewerking nodig van bijvoorbeeld makelaars, autoverhuurbedrijven, administratiekantoren en notarissen. Je kunt ondermijning zien als het constante gebeuk van georganiseerde criminaliteit (onderwereld) op onze samenleving (bovenwereld). Ondermijning is een probleem dat de maatschappij verzwakt en uiteindelijk zelfs ontregelt.

Criminelen schuwen het niet om legale partijen te beïnvloeden of te onderdrukken. Denk daarbij aan volksvertegenwoordigers, ambtenaren en onschuldige burgers. Daarbij passen criminelen soms ook zwaar geweld toe, tot aan liquidaties in woonwijken toe. Het effect is dat bovenwereld en onderwereld met elkaar verweven raken.

De Rijksoverheid wil niet dat criminelen het voor het zeggen krijgen. Legale dienstverleners en politieke ambtsdragers moeten hun werk kunnen doen zonder bedreiging of intimidatie. Wijken en buurten moeten veilig en leefbaar zijn. Criminelen mogen ondernemers niet verleiden om voor hen aan de slag te gaan.

Nederland moet een minder aantrekkelijk land voor ondermijnende criminaliteit worden. Daarom is de aanpak van ondermijning een speerpunt van het kabinet.

Diensten van de Bovenwereld
Criminelen maken gebruik van diensten van de bovenwereld. Denk daarbij aan:

• Legale financiële dienstverleners om hun criminele winsten wit te wassen. Zoals banken, verzekeraars en financieel adviseurs.
• Voorzieningen en technische kennis om criminele activiteiten uit te voeren. Zoals:
  een containeroverslag in de haven voor drugssmokkel of mensensmokkel; post- en pakketstromen om xtc-pillen te versturen; een elektricien voor de aanleg van een hennepkwekerij.
• Eigenaren of verhuurders in de vastgoedsector die hun panden (onder druk) laten gebruiken voor bijvoorbeeld drugs- of wapenhandel.
• Huisjes op vakantieparken die criminelen misbruiken voor bijvoorbeeld illegale prostitutie of drugshandel.
  Dat brengt een risico met zich mee van verleiding en afpersing van legale partijen, ambtenaren en openbaar bestuur. Zo ondermijnen criminelen het gezag van burgemeesters en politie en vervagen normen en waarden bij legale partijen. Ook verslechtert hierdoor de veiligheid en leefbaarheid in de buurt.

Ondermijning aanpakken vraagt een lange adem en niet alleen van politie en justitie. Nodig is een brede (integrale) aanpak waarbij de overheid samenwerkt met bedrijven en burgers. De politie levert een belangrijke bijdrage aan die integrale aanpak, samen met vaste partners. Denk aan gemeenten, de Belastingdienst/Douane, de Fiscale Inlichtingen- en Opsporingsdienst (FIOD) en het Openbaar Ministerie. Afhankelijk van de problemen sluiten steeds meer andere publieke en private partners aan. Zo werken politie en FIOD bijvoorbeeld steeds vaker met banken samen om witwassen tegen te gaan.